Betalen is voor de dommen
In de jaren 80 van de vorige eeuw schreef Flip de Kam het boek met de spraakmakende titel "Betalen is voor de dommen". Hij behandelde tal van constructies waarmee dga’s en vermogenden belasting konden ontgaan. Veel van deze lekken zijn inmiddels gedicht. Dit artikel gaat over personen met een zeer laag inkomen die via een systematisch frauderende adviseur erin slagen belastingteruggaven en extra toeslagen te scoren. Deze adviseur verzint aftrekposten, veelal betreft het zorgkosten. Hij maakt gebruik van het gebrek aan controle en handhaving door de belastingdienst. Lange tijd heeft hij succes, maar zijn fraude wordt dermate grootschalig dat het gaat opvallen. Het gaat om duizenden aangiften. Zijn cliënten hebben waarschijnlijk gedacht ‘als iedereen het doet, waarom ik dan niet.’
De fiscus heeft de aangiften in eerste instantie afgestempeld. Toen de fraude bleek, is de fiscus navorderingsaanslagen gaan opleggen. Deze worden (door dezelfde adviseur?) weer bestreden. De argumentatie kwam erop neer dat toch bekend was dat er op grote schaal wordt gefraudeerd met verzonnen aftrekposten. En als je dan niet controleert dan is er sprake van een ambtelijk verzuim dat navordering verhindert. Deze verdedigingslijn stuit doorgaans af op de kwade trouw van de adviseur, die aan de cliënt wordt toegerekend. Deze adviseur, wij zijn benieuwd wie het is, zal dat allemaal niet in zijn eentje kunnen doen.
In de onderhavige zaak ging het onder meer over de vraag of het correctiebeleid van de fiscus navordering verhinderde. Op basis van dit beleid bedraagt het te hanteren bedrag bij navordering €450. Blijft de ‘correctie’ daaronder dan wordt er niet nagevorderd. Dit geldt weer niet in gevallen waarin sprake is van kwade trouw of repeterende onjuistheden. In de aangiften IB/PVV 2012, 2013 en 2014 van belanghebbende zijn zorgkosten in aftrek gebracht. De inspecteur in overgegaan tot navordering. Rechtbank Noord-Holland heeft het beroep van belanghebbende ongegrond verklaard. Hof Amsterdam acht sprake van een nieuw feit dat navordering rechtvaardigt. De inspecteur neemt het standpunt in dat bij de vaststelling of het na te vorderen bedrag €450 of meer is, de belastingrente mede in aanmerking moet worden genomen. Volgens het hof valt dit echter niet uit het correctiebeleid van de Belastingdienst op te maken. Bij meerdere vergelijkbare gevallen waarbij bij ook sprake was van repeterende onjuistheden is afgezien van navordering. Het correctiebeleid is niet consistent maar willekeurig toegepast, afhankelijk van de toevallige kennisstand van de aanslagregelende ambtenaar. Dit levert strijd op met het verbod op willekeur en heeft tot gevolg dat ook bij repeterende onjuistheden van navordering moet worden afgezien als het grensbedrag niet wordt gehaald. In casu betekent dit dat de navorderingsaanslagen over 2012 en 2014 moeten worden vernietigd. Ten aanzien van het jaar 2013 ligt de correctie boven het grensbedrag. De navordering is in zoverre correct, Hof Amsterdam 28 mei 2020, ECLI:NL:GHAMS:2020:1408. De fiscus moet gelijke gevallen gelijk behandelen. Hierop kan een beroep worden gedaan als de gunstigere behandeling bij de andere belastingplichtige berust op beleid of als een ander bewust begunstigd is (oogmerk van begunstiging), HR 6 juni 1979, ECLI:NL:HR:1979:AM4573. In casu betekent dit dat de fraude heeft geloond, zij het niet volledig.
Het heeft er alle schijn van dat het dezelfde adviseur betreft tegen wie de fiscus in een civiele procedure zonder succes een schadevergoeding van circa €2 mio heeft geclaimd, HR 15 mei 2020, ECLI:NL:HR:2020:890. Het moge duidelijk zijn dat dergelijke grootschalige fraudes een enorme werklast voor de fiscus opleveren. Temeer omdat tegen deze correcties ook nog eens massaal bij de belastingrechter wordt opgekomen. In dit geval ook nog met succes! Ook bij de kinderopvangtoeslag heeft grootschalige fraude plaatsgevonden, waarbij de maatschappelijke verontwaardiging zich inmiddels eenzijdig tot de Belastingdienst richt. In de media is er nog weinig aandacht voor de fraudeurs.
De desbetreffende adviseur had eerder succes bij Rechtbank Gelderland, waar hij uit zijn cliëntenkring vier gevallen had aangedragen waarin zorgkosten niet waren onderbouwd en desondanks waren geaccepteerd. De rechtbank oordeelde dit in strijd met het gelijkheidsbeginsel. Als je duizenden foute aangiften hebt ingediend, is de bewijslast van 'begunstigend beleid' natuurlijk eenvoudig te leveren, Rechtbank Gelderland 10 september 2019, ECLI:NL:RBGEL:2019:4078.
Bevredigd dit het rechtsgevoel? Wij vinden van niet. Het aannemen van een begunstigend beleid, omdat het niet consequentie door de Belastingdienst wordt toegepast… Zo wordt het wel erg makkelijk gemaakt om te speculeren op fouten van de Belastingdienst. Betalen is voor de dommen anno 2020! Het gemakzuchtige beleid is de afgelopen jaren teveel gebaseerd geweest op vertrouwen in de eerlijkheid van de belastingbetaler. Hoe luidt de slogan ook al weer? Vertrouwen is goed….
De onderhavige fraude betreft vaak onterecht opgevoerde (contante) giften en zorgkosten. Overwogen zou kunnen worden deze aftrekposten te schrappen. Dat zal met ingang van 2021 overigens gebeuren met de contante giften. Het schrappen van de niet-contante giften zal vermoedelijk op grote weerstand stuiten van personen met veel invloed. Dat zal dus waarschijnlijk niet gebeuren. Voor de zorgkosten zijn er de WMO en de WLZ. De toegevoegde waarde van deze misbruikgevoelige aftrekpost in de IB is daarom zeer beperkt.