Inflatieneutrale belastingheffing, de geschiedenis herhaalt zich
Demissionair staatssecretaris van Rij heeft op 7 september het conceptwetsvoorstel box 3 ter consultatie aangeboden. Eindelijk zal het werkelijk rendement het uitgangspunt zijn in plaats van een forfaitair rendement. Burgers kunnen daar op reageren. Dat wordt ook massaal gedaan. Voortaan wil men de werkelijke rendementen belasten. Een veel gehoord bezwaar is dat geen rekening wordt gehouden met inflatie. Stel je hebt een vordering met 6% rente. Dan wordt je volgens het voorstel voor die 6% belast. Maar als de inflatie 4% bedraagt, is het reële voordeel slechts 2%. Bij een tarief van 35% is de belastingheffing 2,1%, aldus meer dan het reële rendement. Hoezo heffing over werkelijk rendement?
De roep om een inflatieneutrale belastingheffing is niet nieuw. In de jaren 70 van de vorige eeuw waren er regelmatig jaren met een superinflatie, soms wel hoger dan 8%. Aan de zeer geleerde professor Hofstra, oud minister van Financiën, werd gevraagd een voorstel te doen om een einde te maken aan belastingheffing over schijnwinsten. In 1977 presenteerde hij een doorwrocht rapport. Hij stelde voor de inflatie af te trekken van de genoten rente. En verder om de aftrek van hypotheekrente slechts toe te staan nadat de rente voor de inflatie was geschoond.
Even over dat laatste. Door inflatie worden schulden in reële termen steeds minder waard. Bij een gemiddelde inflatie van 3% is de inflatiewinst op een schuld van € 300.000 na 15 jaar ongeveer €100.000. Bij een hypotheekrente van 5% en een inflatie van 3% zou er volgens Hofstra slechts een aftrek van 2% moet zijn. Dat was natuurlijk niet de bedoeling van de politici die moord en brand hadden geschreeuwd over de heffing over schijnwinsten. Met het doorwrochte rapport van circa 100 pagina’s werd niets gedaan. De geschiedenis herhaalt zich nu. Niemand heeft het erover dat bij een consequente aanpak van de inflatie de hypotheekrenteaftrek niet buiten schot kan blijven. Maar voor een politicus zou een voorstel van die strekking niet bepaald bevorderlijk zijn voor zijn carrière.
Essers gaat in WFR 2023/281 in op dit thema. Als lid van de Eerste Kamer heeft hij bij van Rij hier aandacht voor gevraagd. Deze demissionaire staatssecretaris wil hier echter geen werk van maken. Als ‘theoretisch concept’ is inflatieneutrale belastingheffing weliswaar superieur, maar het zou uitvoeringstechnisch complex en beleidsmatig te ingrijpend zijn. De fiscale begunstiging van schuldenaren en discriminatie van spaarders zal naar mijn inschatting blijven. Tussen ideaal en werkelijkheid…